Het bestuur van de Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis heeft op 11 maart 2023 voorgesteld om de statuten van de vereniging te wijzigen.
Hier vindt u de gewijzigde statuten zoals deze aan de leden zijn voorgelegd: Lees verder
Oud-katholieke kerk, Juffrouw Idastraat 7, Den Haag
Op zaterdag 7 oktober 2023 staat de Dag van de Nederlandse Kerkgeschiedenis in het teken van
"Katholieke kerkopbouw in een protestantse Republiek:
de verkiezing en wijding van Cornelis Steenhoven”
Wat motiveerde katholieken in de Republiek om in 1723 een nieuwe aartsbisschop van Utrecht te
verkiezen en deze vervolgens ook te wijden
– tegen de wensen van Rome in? En wat maakte deze ontwikkeling mogelijk?
Deze vragen staan centraal op de Dag van de Nederlandse Kerkgeschiedenis die zich richt op de
verkiezing en wijding van Cornelis Steenhoven tot aartsbisschop van Utrecht.
Dit leidde tot het ‘Utrechts schisma’ waaruit uiteindelijk de huidige rooms- en oud-katholieke kerken voortgekomen zijn.
De dag belicht welke visie op kerk en kerkopbouw in de Republiek zowel de voor- en tegenstanders van deze
verkiezing en wijding bewoog en plaatst dit in internationaal perspectief.
Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder meer de verhouding tussen kerk en staat,
de rol van synodaliteit en hiërarchie, en de verhouding van lokale en ‘universele’ kerk.
Daarmee biedt de dag ook historische achtergronden bij discussies die anno 2023 veel kerken bezig houden.
Programma
10.00 uur Ontvangst met koffie en thee
10.30 uur Welkom door de voorzitter van de VNK, dr. Arnold Smeets
10.35 uur Algemene ledenvergadering VNK (statutenwijziging)
10.40 uur Lezing door dr. Dick Schoon: ‘Kerk van Utrecht en Hollandse Zending: synoniem en schisma’
11.15 uur Lezing door dr. Joep van Gennip: “De Rooms-katholieke reactie op de benoeming en wijding van Cornelis van Steenhoven, 1723-1725”
11.50 uur Lezing door dr. Els Agten: “De internationale aanloop naar de wijding en verkiezing van Cornelis Steenoven”
12.25 uur Plenaire discussie
12.45 uur Lunch
13.30 uur Rondleiding door de Oud-katholieke kerk en het Haagse Hofkwartier door Richard de Beer en Wietse van de Velde
Aanmelding en kosten
U wordt vriendelijk verzocht om u vóór 18 september 2023 aan te melden via kerkgeschiedenis@gmail.com. De kosten zijn voor leden 10 euro en voor niet-leden 15 euro, ter plekke te voldoen. In deze prijs is koffie/thee, lunch en rondleiding inbegrepen.
Locatie
De bijeenkomst wordt gehouden in de Oud-katholieke kerk, Juffrouw Idastraat 7, 2513 BE Den Haag (https://denhaag.oudkatholiek.nl/).
Informatie
Meer informatie is te vinden op de website van de VNK (www.vnkonline.nl) en via kerkgeschiedenis@gmail.com.
Lezingen
Dr. Dick Schoon
‘Kerk van Utrecht en Hollandse Zending: synoniem en schisma’ gaat in op de dynamieken en verschillen van inzicht over het karakter en de toekomst van de kerk die in 1723/1724 aanleiding gaven tot de verkiezing en wijding van Cornelis Steenoven tot Aartsbisschop van Utrecht, wat resulteerde in het “Utrechts Schisma”. De verschillende partijen, hun motieven, hun belangrijkste actoren en de internationale dimensie van het conflict, waarin conflicterende opvattingen over kerkstructuur, kerkelijk gezag, verhouding tussen kerk en staat, theologie en pastorale praktijk een belangrijke rol speelden, worden in beeld gebracht. Op deze manier wordt duidelijk dat in het Utrechts schisma allerlei thema’s samen en conflicten tot uitbarsting kwamen die in de hele katholieke kerk een rol speelden. De gebeurtenis is op deze manier een prisma voor katholieke kerkgeschiedenis in de eerste helft van de 18de eeuw.
Mgr. dr. Dick Schoon (1958) is geboren en opgegroeid in IJmuiden. Na de lagere school ging hij naar het gymnasium in Driehuis. Hij studeerde in Amsterdam eerst een paar jaar psychologie en daarna theologie aan de UvA. In 2004 promoveerde hij aan de VU op de geschiedenis van de oud-katholieken in de 19de eeuw met de dissertatie Van bisschoppelijke cleresie tot Oud-Katholieke Kerk : bijdrage tot de geschiedenis van het katholicisme in Nederland in de 19de eeuw (2004). Dick Schoon is sinds 2008 bisschop van Haarlem en sinds 2019 docent kerkgeschiedenis aan het Oud-Katholiek Seminarie. Zijn meest recente boekpublicaties zijn: Een aartsbisschop aangeklaagd in Rome : de dagboeken van aartsbisschop Petrus Codde en zijn metgezellen Jacob Krijs en Benedict de Waal over hun reis naar en hun verblijf in Rome, 1700-1703 (2019) en Vluchtelingen in de Republiek. Cisterciënzers en de Cleresie, 1725-1755 (2022).
Lezing dr. Joep van Gennip
Op 27 april 1723 vroeg het Utrechtse vicariaat aan paus Innocentius XIII om de benoeming van Cornelis Steenoven als aartsbisschop van Utrecht goed te keuren. Daar kwam, ondanks herhaalde verzoeken, geen antwoord op vanuit Rome. Het overlijden van de paus zorgde opnieuw voor vertraging, maar ook de nieuw gekozen paus Benedictus XIII hield zich op de vlakte. Nadat het Utrechts kapittel zelf de zaak in de hand had genomen door op zoek te gaan naar bisschoppen die bereid waren om Steenoven tot aartsbisschop te wijden sloeg Rome pas aan. Nadat Steenoven op 15 oktober 1724 tot aartsbisschop van Utrecht was gewijd, reageerde de paus enkele maanden later met een breve aan alle katholiek van de Hollandse Zending waarin hij de keuze en wijding van Steenoven als onwettig en ongeldig verklaarde. Niet lang daarna, op 3 april 1725, stierf Cornelis Steenoven. Ondanks zijn uiterst korte bestuursperiode, kwam er vanuit rooms-katholieke zijde in woord en geschrift in die periode felle kritiek op zijn benoeming en wijding. Bang als men was dat de rooms-katholieke gelovigen Steenoven als de wettige aartsbisschop zouden erkennen en daarmee in het kamp van de Oude Cleresie terecht zouden komen. In deze lezing zal die Rooms-katholieke kritiek centraal staan. Hoe groot was die ‘beweging’ en speelden de jezuďeten, vanouds de aartsvijanden van de Clersie en de jansenisten, daarin ook een rol?
Dr. Joep van Gennip is Programmaleider Academisch Erfgoed bij Tilburg University. Daarnaast is hij aan dezelfde universiteit verbonden als onderzoeker bij de theologische faculteit. Hij is gespecialiseerd in de Rooms-katholieke kerkgeschiedenis vanaf de 17de eeuw. In 2018 publiceerde hij samen met Karim Schelkens en Paul van Geest het overzichtswerk Het katholicisme in Europa. Een geschiedenis (tweede druk 2021). Thans bereidt hij bij uitgeverij Prometheus een geschiedenis voor over de geschiedenis van de Nederlandse katholieke kerk. Van Gennip was jarenlang redactielid en redactievoorzitter van het Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis.
Lezing dr. Els Agten: De internationale aanloop naar de wijding en verkiezing van Cornelis Steenoven
In deze bijdrage belichten we de internationale aanloop naar de wijding en verkiezing van Cornelis Steenoven. Enerzijds besteden we aandacht aan de invloed van de verschillende Leuvense opleidingsinstituten, de Leuvense theologen en ook hun rol in het ontstaan van de Bijbelvertaling van Van der Schuur en Van Rhijn. Anderzijds komt de rol en de invloed van de Franse theologen Antoine Arnauld en Pasquier Quesnel aan bod. De discussies over het jansenisme vormen de achtergrond voor beide perspectieven.
Dr. Els Agten (1985) promoveerde in 2014 op een proefschrift getiteld “The Catholic Church and the Dutch Bible: From the Council of Trent to the Jansenist Controversy (1564-1733)”. Ze is momenteel werkzaam als stafmedewerker gezinspastoraal en parochiecatechese in het bisdom Hasselt. Ze combineert deze functie met een deeltijdse aanstelling als wetenschappelijk medewerker aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen, KU Leuven.
Het thema van deze dag was ‘Kerkgeschiedenis & Slavernij’.
Er waren drie sprekers, waaronder dr. Dienke Hondius en dr. Martijn Stoutjesdijk.
Een bijzonder onderdeel van het programma vormde de Surinaamse lunch in vijf gangen.
Mevrouw Ivette Morgenstond liet de geschiedenis van Suriname proeven en gaf daar een toelichting bij.
Op het menu stond bijvoorbeeld heri heri, het gerecht dat slaafgemaakten aten en ook nu op Keti Koti gegeten wordt.
Hindoestanen brachten roti met zich mee. Nasi en bami kwamen naar Suriname met de Javanen.
Het programma werd afgerond met een wandeling door Amsterdam-Zuidoost, langs de monumenten van Nelson Mandela, Anton de Kom en het Bijlmermonument.
(De aanwezigen hebben op de bijeenkomst toestemming gegeven voor het publiceren van deze foto’s.)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ontwerp website Copyright © 2010-2023 Meije van Slageren.